Watertoren Groningen

Op Groningse hoogte 

Toen: Watertoren | Noorderbinnensingel Groningen | 1908

Nu: Multifunctioneel centrum | Bovenkamer van Groningen | 2014

“De watertoren is qua vormgeving en constructie volledig gericht op de functie die het had. Het maakt het voor herbestemming een beetje een raar gebouw. De smalle opgang en de grote ronde ruimte op hoogte maakt het een heel specifieke maar tegelijk unieke plek. Onze uitgangspunt is geweest om het gebouw na zijn verloren functie een vervolg te kunnen geven. Een nieuwe functie, waar weer nieuwe geschiedenis mee wordt geschreven, horend bij de identiteit van de omgeving waar deze watertoren fier bovenuit steekt.” – Dick Janssen, Groninger Monumenten Fonds Groningen

Succesfactor: Druk op de ketel

“De watertoren heeft bijna een derde van zijn bestaan sinds 1908 geen bestemming gehad. In 1977 is de toren buiten bedrijf gesteld en toen het waterleidingbedrijf werd geprivatiseerd, bleef de toren eigendom van de gemeente. Sloopplannen werden door buurtbewoners tegengehouden. Zij wisten de toren beschermd te krijgen als gemeentelijk monument. Maar een exploitabel plan bleef uit. Toen de gemeente Groningen de toren uiteindelijk verkocht aan het Groninger Monumenten Fonds zijn we razendsnel aan de slag gegaan met de voorwaarde die de gemeente stelde: herstellen en herbestemmen. Dat gaf de nodige druk die nodig was om de ambitieuze plannen voor een multifunctioneel centrum uit te voeren.”

Struikelblok: De praktijk kunnen doorstaan

“De gebruiker maakt dat een herbestemmingsproject wel of niet slaagt. Met goede ideeën alleen kom je er niet, je moet eigenaarschap verbinden om het concept tot uitvoer te brengen. In een multifunctioneel centrum betekent dat dat je gastheerschap moet kunnen combineren met bedrijfsvoering. Dat is een praktijk die niet iedereen kan doorstaan. Om een oud gebouw een nieuw vervolg te geven moet je bovendien gevoel hebben voor historische waarde en toekomstige ontwikkelingen. In de bovenkamer van Groningen is dat uiteindelijk fantastisch gelukt.”

Tips: Met beslissers aan tafel

“Een bijzonder toeval is dat de herbestemming van de watertoren werd uitgevoerd door architect Luc Veeger, naar het idee dat hij als student architectuur al in 1988 bij de gemeente indiende. Het zorgde voor een geweldige betrokkenheid. Het leerde ons hoe belangrijk het is om direct met beslissers aan tafel te zitten. Zowel op bestuurlijk niveau met de wethouder, als op uitvoeringsniveau met de aannemer. Je moet met elkaar creatief kunnen zijn om plannen mogelijk te maken. Een aantal risico’s blijven er toch wel in zitten, soms moet je een ‘go’ forceren en dat kan alleen als je met mensen zit die weten waar ze het over hebben.”