Geplaatst op 11 mei 2022
TYTSJERK Om oude boerderijen te redden, zouden gemeenten moeten toestaan dat er in de schuren vier woningen worden toegestaan. Sowieso biedt een woonfunctie de beste kansen.
Artikel Leeuwarder Courant 25 april 2022 door Erwin Boers
Deze tip gaf Machiel Adema van stichting DBF vorige week op een symposium over historische boerderijen in het dorpshuis van Tytsjerk. DBF adviseert eigenaren bij de herbestemming van hun historische gebouwen.
Friesland telt naar schatting achtduizend historische boerderijen. ,,Per maand hebben we acht vrijkomende boerderijen’’, vertelde Kees van Stralen. Hij zet zich namens de provincie in voor boerderijenerfgoed. De meeste exemplaren zijn niet beschermd: sommige worden gesloopt, de meerderheid worden herbestemd.
Bij herbestemming krijgt ,,tachtig tot negentig procent’’ uiteindelijk een woonfunctie, vertelde Adema, van DBF. ,,Er is een woningtekort’’, benadrukte hij en dit biedt dus combinatiekansen om verwaarloosde gebouwen te redden. Verbouw is vaak wel peperduur: hoe meer woningen er in een oude boerderij kunnen komen, des te groter de kans dat het financieel uit kan.
Stel: het voorhuis wordt een zelfstandige woning, dan zegt de betrokken gemeente vaak dat er maximaal twee appartementen in de schuur mogen komen. Helaas krijgt een ontwikkelaar de kosten er dan vaak niet uit. Adema: ,,Dan gebeurt er niets.’’ Als een gemeente vier woningen toestaat, wordt zo’n verbouw ineens wel mogelijk, merkte DBF in de praktijk.
Het symposium werd georganiseerd door het Boerderijenfonds, dat herbestemmingen steunt. Dat is ook in Friesland hard nodig, want nog altijd gaan waardevolle ‘pleatsen’ ten onder aan sloop of rigoureuze verbouw.
Boerderijen zijn de ,,ankerpunten’’ van ons landschap, benadrukte gedeputeerde Klaas Fokkinga. De provincie streeft dan ook naar behoud via allerlei regelingen die samenkomen in het Werkplan Takomst Fryske Pleats. Binnenkort start een nieuwe dakensubsidie, die tientallen eigenaren helpt om hun asbestplaten of ander verouderde dakbedekking te vervangen.
Er bestaan landelijk veel subsidiemogelijkheden, maar het aanvragen hiervan is ingewikkeld en tijdrovend, vertelden verschillende boerderij-eigenaren. Vooral voor woonboerderijen wordt hier een beroep op gedaan. ,,Boeren vragen weinig subsidies aan’’, zei Judith Toebast van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. Dat wekt zorgen over het onderhoud.
Het komt zelfs voor dat eigenaren niet weten dat hun gebouw een monument is. Sowieso is vaak onbekend welke gebouwen als karakteristiek element zijn opgenomen in een bestemmingsplan. Kennis over oude boerderijen is dus versnipperd. Dat moet beter, bedachten ze in Noord-Holland. Alle ‘stolpen’ zijn nu voor iedereen makkelijk te vinden op een nieuwe website.
Erfgoedclubs proberen het belang van historische boerderijen in alle regio’s op de agenda te krijgen, maar makkelijk is dat niet, zei Gitta op den Akker van het Boerderijenfonds. De discussie over landbouw gaat tegenwoordig vooral over natuur en de toekomst van agrariërs: ,,Erfgoed verdwijnt dan uit beeld.’’
Sommige eigenaren vinden een monumentenstatus belemmerend. Neem het Tytsjerkster dorpshuis waarin de bijeenkomst gehouden werd. Deze kop-hals-romp was vroeger een gemeentelijk monument, maar de gemeente haalde de status eraf op verzoek van het dorpshuisbestuur, vertelde voorzitter Ineke Kalteren. Dit biedt meer mogelijkheden, bijvoorbeeld voor de plannen om de achterliggende school aan de oude boerderij vast te bouwen.