Nijkleaster biedt wenkend perspectief voor boerderij en kerk

Nijkleaster biedt wenkend perspectief voor boerderij en kerk

Boerderijen en kerken zijn de identiteitsdragers in het Friese landschap, maar schaalvergroting en ontkerkelijking leiden tot steeds meer leegstand en zetten het erfgoed op de tocht. Voor de Stichting Nijkleaster is het agrarisch en religieus erfgoed de inspiratiebron voor een nieuwe vorm van kerk-zijn en het oprichten van een open klooster waar  gasten uit een veelheid aan tradities terecht kunnen voor stilte, bezinning en verbinding.

Nijkleaster

‘God keert terug naar Jorwert’, kopte de NRC onlangs.[1] In het Friese dorp, waar Geert Mak ruim twintig jaar geleden zijn klassieker Hoe God verdween uit Jorwerd schreef, werkt de Stichting Nijkleaster aan de oprichting van het klooster Westerhûs: een kloostercomplex met twaalf vaste bewoners en met daarnaast een breed palet van tijdelijke verblijfsmogelijkheden.

Jorwerd maakt samen met de dorpen Bears, Weidum en Mantgum deel uit van de kerkelijke gemeente Westerwird, waar ds. Hinne Wagenaar predikant is. Hij was in 2010 een van de eerste zogenoemde ‘pionierspredikanten’ van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), speciaal aangesteld om een publiek te bereiken dat geen boodschap (meer) heeft aan de traditionele kerkdiensten.

Met de middeleeuwse Radboudkerk van Jorwerd als thuisbasis creëerde hij, samen met zijn vrouw Sietske Visser, in alle eenvoud een ‘model’ voor een nieuwe geloofsgemeenschap: Nijkleaster, een plek van stilte, bezinning en verbinding.

In de loop der jaren is Nijkleaster uitgegroeid tot een begrip in kerkelijk Nederland en daarbuiten. Jaarlijks komen duizenden mensen af op de activiteiten: de wekelijkse kleaster-ochtend op woensdag met de kleaster-kuier; de maandelijkse kleaster-zaterdag in combinatie met een kleaster-viering op de zondag; en het jaarlijkse Pinksterpaad.

Voor de Stichting Nijkleaster is nu het moment aangebroken de volgende stap te zetten: het oprichten van een klooster.

Centrumplek in het vlakke land

In de middeleeuwen telde Friesland zo’n vijftig kloosters. Ze waren in die tijd van grote maatschappelijke betekenis. Hun streven naar godsdienstige verinnerlijking combineerden zij met concrete maatschappelijke actie. De monniken legden dijken aan, polderden land in én droegen zorg voor de gemeenschap. De monniken waren in staat om een plek te creëren die sterk verbonden was met de directe omgeving: een centrumplek in het vlakke land. Nijkleaster wil aansluiten bij deze kloostertraditie en bij de geschiedenis van de regio.

Westerhûs

Een locatie voor het nieuwe klooster is gevonden even buiten Jorwerd, waar in het dorp Hilaard de leegstaande boerderij Westerhûs staat. Bestuursvoorzitter Henk Kroes: ‘We hadden aanvankelijk een boerderij in het dorp Jorwerd op het oog, maar vanuit het dorp kwam er weerstand. Een klooster van stilte ín het dorp, daar werden grote vraagtekens bij gezet. Men was enerzijds bang voor een te grote druk op het dorp [Jorwerd telt zo’n 300 inwoners], anderzijds vreesde men dat activiteiten als de jaarlijkse kermis en het openluchtspel op bezwaar van de toekomstige kloosterlingen zouden gaan stuiten.’

En toen kwam de boerderij Westerhûs in beeld. Een prachtplek voor stilte en bezinning, maar er komt nog heel wat bij kijken om het erf te transformeren tot een kloostercomplex. Kroes daarover: ‘Westerhûs is een rijksmonument, het aanliggende perceel [een terpafgraving] is een archeologisch monument, en het gebied waarin de boerderij gelegen is heeft een agrarische natuurbescherming.’

Voor anderen zullen dergelijke bepalingen misschien een obstakel vormen voor bedrijfsvoering. Maar Nijkleaster ziet ze als een meerwaarde:

‘De opgave is niet gemakkelijk, maar we gaan de uitdaging aan. Wij willen de geschiedenis en de identiteit van deze plek meenemen in het nieuwe’, aldus Kroes.

Maatschappelijk investeren

Voor de realisering van het kloostercomplex is veel geld nodig. Wat de financiering betreft heeft Nijkleaster gekozen voor een model dat het mogelijk maakt het project sámen met anderen te realiseren. Immers, verbinding is een van de kernwaarden van Nijkleaster. Kroes: ‘Wij zien dat de kerken het steeds moeilijker krijgen, de geloofsgemeenschappen worden steeds kleiner. Eind jaren zestig waren er in Bozum [het dorp waar Henk Kroes woont] drie kerken en elke zondag vier diensten. Nu is er nog maar één kerk en eens in de drie weken één kerkdienst. Om de kerken weer toekomst te geven zullen we er met elkaar op een andere manier invulling aan moeten geven.’

De participanten die financieel willen deelnemen in Westerhûs worden nauw betrokken bij het werk van Nijkleaster en zijn mededrager van het project. [2] ‘Een investering in Nijkleaster is een investering in kerkelijke én maatschappelijke vernieuwing’, aldus Kroes.

Vitaal platteland

Overal op het platteland ‘wachten’ leegstaande boerderijen en kerken op een nieuwe bestemming. Nijkleaster heeft die bestemming gevonden. In Jorwerd en omgeving laat zij kerkelijke vernieuwing hand in hand gaan met de identiteit van de plek en de persoonlijke en maatschappelijke behoeften van deze tijd. Daarmee biedt Nijkleaster een wenkend perspectief voor een vitaal platteland.

[1] Karin de Mik, ‘God keert terug naar Jorwert’. In: NRC 3 september 2017

[2] Nijkleaster zoekt betrokken kerken, parochies, bedrijven, organisaties en personen (families) die mee willen investeren in het kloostercomplex Westerhûs. Op welke wijze er geparticipeerd kan worden is te vinden op www.nijkleaster.nl