Gemeenschapsgevoel borgen in monument

De initiatiefnemers

De coöperatie Klooster&Buren is voortgekomen uit de Stichting SintJan, die in 2006 werd opgericht om de leefbaarheid in het gebied te behouden en ontwikkelen. De coöperatie telt tegenwoordig ongeveer 300 leden en is eigenaar van het voormalig verzorgingstehuis, de 19^e-eeuwse Nicolaaskerk en de Kloostertuin te Kloosterburen. Klooster&Buren streeft ernaar om het dorp en de omgeving sociaal, economisch en ecologisch leefbaar te houden, voor iedereen van 0-100 jaar.

Het idee

De 19-eeuwse Nicolaaskerk stond sinds 2008 leeg en zou geen kerkelijke functie meer krijgen. De toenmalige eigenaar PKN Leens-Mensingeweer wilde de kerk graag overdragen aan de Stichting SintJan, onder de voorwaarde dat de kerk een openbare bestemming zou krijgen en daarmee behouden zou blijven voor de gemeenschap.

De aanpak

Vanaf 2012 is SintJan samen met architect Reinier de Gooijer actief gaan ontwikkelen, om te kijken hoe de kerk zo goed mogelijk voor de gemeenschap behouden kon blijven. De ontwerpschetsen die daaruit voortkwamen gaven de PKN zoveel vertrouwen dat ze de Nicolaaskerk ‘om niet’ schonken aan de Stichting SintJan, met daarbij een ‘bruidsschat’ van € 80.000 voor onderhoud en ontwikkeling. Momenteel wordt er hard gewerkt aan de verbouwing om de ruimte een multifunctioneel karakter te geven. Belangrijk daarbij is ook om het gebouw te verduurzamen.

Reinier de Gooijer: ‘Om de aanpassingen te kunnen financieren zijn we op zoek gegaan naar aanvullende fondsen. Via het ministerie van OCW konden we meedoen aan een pilot voor het verduurzamen van monumenten. Daarnaast leveren ook gemeente De Marne, Stichting Doen en provincie Groningen ondersteuning.’

De kunst van het herbestemmen

‘Een lange adem hebben’, dat is volgens De Gooijer de kunst van het herbestemmen. ‘Je hebt met zoveel zaken te maken, zoals bijvoorbeeld archeologisch onderzoek, bewonersoverleg, monumentenzorg etc. Bij een oud gebouw sta je geregeld voor verrassingen. Om een concreet voorbeeld te noemen: We willen van de kerk een publieke ruimte maken, maar daarbij zijn er nogal wat knelpunten op te lossen: zo zitten de banken vast, is de kerk niet geïsoleerd en is het sanitair te klein. Hoe moderniseer je, zonder het karakter van het gebouw teniet te doen? Je kunt daarin geen overhaaste beslissingen nemen. Neem de tijd om tot de juist inzichten en oplossingen te komen.’

Betekenis

In de twaalfde eeuw kwamen de Norbertijner monniken vanuit Mariëngaarde in het Friese Hallum naar de Groninger waddenkust om een nieuwe gemeenschap te stichten: Kloosterburen. Ze waren niet alleen godsdienstig actief, maar droegen op tal van terreinen zorg voor de gemeenschap. De herbestemming van de Nicolaaskerk tot ontmoetingspunt en plek van bezinning wortelt in een eeuwenoude traditie van gemeenschapszin.

Bij de verbouw van de kerk wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de krachten en talenten uit het dorp. Met elkaar werken ze aan het borgen van gemeenschapsgevoel in een eeuwenoud monument.

locatie: Sint Jansstraat 8, Kloosterburen

historische functies: kerk

oorspronkelijk bouwjaar: 1843

beschermde status: rijksmonument

huidige functie: ontmoetingspunt en plek van bezinning